Een jaar na het beruchte ‘stikstofarrest’ van de Raad voor Vergunningsbetwistingen van 25 februari 2021 (zie hieromtrent onze nieuwsbrief van 24 maart 2021 – Arrest Raad voor Vergunningsbetwistingen doet heel wat (stik)stof opwaaien | Marlex Advocatenkantoor Brugge) heeft de Vlaamse Regering een akkoord bereikt in het stikstofdossier.
Marlex licht u graag het bereikte akkoord -en de gevolgen voor de landbouwsector- toe.
Eerst even terug naar begin 2021: Een arrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen, waarbij de omgevingsvergunning van een Limburgs landbouwbedrijf werd vernietigd, zette het gehele stikstofbeleid van de Vlaamse Regering (PAS) toen op losse schroeven.
In haar arrest oordeelde de Raad immers dat een vergunningverlenende overheid slechts een bepaalde activiteit mag vergunnen als ze de zekerheid heeft dat de uitvoering van deze activiteit geen betekenisvolle aantasting met zich meebrengt. Het louter aanwenden van een drempelwaarde van 5% stikstofuitstoot (zoals tot dan gedaan werd), zonder concreet aan te geven op grond van welke objectieve gegevens iedere significante aantasting kan worden uitgesloten, werd door de Raad als onvoldoende geacht.
Sedertdien was het voor de ondernemer onduidelijk hoe het geldende stikstofkader er nog uitzag. Ook vergunningverlenende overheden hadden geen enkele houvast om een aanvraag concreet te onderzoeken. Tot frustratie van heel wat (landbouw)ondernemers ontstond een algemene stikstofbouwstop. Plots werd ook de wettigheid van reeds verkregen vergunningen, verleend op basis van de bepalingen van de PAS (en zeker op basis van de drempelwaarden) op de helling gezet. Onheil voor de landbouwsector dreigde…
Inmiddels zijn we een jaar verder en is er (eindelijk) witte rook gekomen vanwege de Vlaamse Regering. In de nacht van 22 februari bereikten de partijen van de Vlaamse Regering een ‘stikstofakkoord’, dat gegoten werd in een Conceptnota PAS op 23 februari.
Zowel de eerste verklaringen in de media vanwege de Minister van Omgeving, als een eerste lezing van de conceptnota leren dat het nieuwe akkoord effectief vooral grote gevolgen voor de landbouw met zich zou kunnen meebrengen. Terwijl de actueel gehanteerde drempel voor 1% voor stikstofoxiden (NOx, hoofdzakelijk afkomstig van de industrie) wordt bevestigd, wordt voor de ammoniakuitstoot (NH₃, hoofdzakelijk afkomstig van de landbouw) een zeer lage drempel van 0,025% voorgesteld. Boven deze drempelwaarden blijft dus een ‘passende beoordeling’ nodig.
De gevolgen in de praktijk lijken aanzienlijk: voor quasi alle nieuwe landbouwvergunningen zou een passende beoordeling dienen te worden opgemaakt met een inschatting van de ‘betekenisvolle effecten’ op de Natura 2000-gebieden, hetgeen de nieuwe ontwikkelingsruimte erg dreigt te beperken.
Voorts dienen bedrijven zich bij hervergunningsdossiers in te schrijven in de generieke emissiereducties. Zeer concreet betekent dit voor veehouders: ofwel investeren in technologie en emissiearme stallen (op voorwaarde dat ze al hun vergunning zouden verkrijgen hiervoor), ofwel hun veestapel drastisch reduceren. De Vlaamse Regering beseft dat dit een bijzonder bittere pil voor -voornamelijk jonge- boeren zal zijn, en kondigde alvast aan dat 150 miljoen extra voorzien wordt om deze investeringen te ondersteunen.
Voor de zogenaamde ‘rode bedrijven’ (bedrijven met een impactscore van meer dan 50% op de deposities in nabijgelegen natuurgebieden) dreigt het verhaal nu al onherroepelijk te eindigen: zij dienen tegen uiterlijk 2025 allemaal gesloten te zijn.
De zogenaamde ‘donkeroranje bedrijven’ (bedrijven met een impactscore van meer dan 20% op de deposities in nabijgelegen natuurgebieden) kunnen in een vrijwillige uitkoopregeling stappen, waarbij ze een aanbod tot stopzetting krijgen tegen 2026.
De varkenssector moet daarenboven een veestapelvermindering van 30% realiseren tegen 2030, hetgeen de regering wil bereiken door middel van een uitkoopregeling bij de varkensbedrijven met de hoogste impactscore.
Hoewel doortastende en ingrijpende maatregelen nodig lijken te zijn om de stikstofproblematiek op te lossen, hakken de intenties van de Vlaamse Regering er andermaal stevig in bij de Vlaamse landbouwers, die in sommige gevallen hun levenswerk dreigen te zien verloren gaan.
Bovendien kunnen vraagtekens worden geplaatst bij de rechtsgeldigheid van een aantal maatregelen. Bedrijven met geldige vergunningen krijgen immers plots te horen dat ze veel sneller moeten stoppen dan hun vergunning toelaat. Ook al hebben ze een geldige vergunning en deden ze recent zware investeringen om milieuvriendelijker te produceren, toch lijkt de (nabije) toekomst van deze bedrijven in gevaar. Een socio-economische impactanalyse, die nochtans werd beloofd, lijkt jammer genoeg te ontbreken.
Het onbegrip bij de landbouw is dan ook groot, vermits zij niet begrijpen waarom NH₃ (uitgestoten door de landbouw) zo zwaar wordt geviseerd, terwijl NOx (uitgestoten door de industrie) eerder buiten schot blijft. Een en ander lijkt zelfs te neigen naar ongerechtvaardigde en ongefundeerde discriminatie.
De Vlaamse Regering verkoopt haar akkoord evenwel trots als een nota die duidelijkheid en rechtszekerheid brengt. Uiteraard dient deze conceptnota slechts als basis voor de effectieve PAS en haar bijhorend plan-MER dat nog in openbaar onderzoek dient te gaan.
Zonder vooruit te lopen op de feiten, dient nu reeds opgemerkt te worden dat bepaalde (landbouw)ondernemers -die wettige vergunningen bekwamen en zware investeringen deden, maar nu toch zouden moeten sluiten- het begrip ‘rechtszekerheid’ ietwat anders interpreteren.
Een karrenvracht aan bezwaren tijdens het openbaar onderzoek valt geenszins uit te sluiten. Benieuwd of alle intenties van de Vlaamse Regering deze (juridische) toets zullen doorstaan.
Zit u met vragen omtrent de gevolgen van het Stikstofakkoord op uw bedrijf? Wenst u bezwaar aan te tekenen tijdens het openbaar onderzoek?
Team Overheid en Omgeving staat u graag met raad en daad bij. Contacteer gerust een van onze experten.
